ฉีดหรือพ่น? รู้ก่อนเลือกวัคซีนไข้หวัดใหญ่ให้เหมาะกับคนในครอบครัว

ในช่วงฤดูฝนและฤดูหนาว มักมีการแพร่ระบาดของเชื้อไข้หวัดใหญ่เพิ่มสูงขึ้น การรับวัคซีนประจำปีจึงเป็นหนึ่งในวิธีป้องกันโรคที่ดีที่สุด แต่ทราบหรือไม่ว่า นอกจากวัคซีนชนิดฉีดเข้ากล้ามเนื้อที่เราคุ้นเคย ยังมีวัคซีนไข้หวัดใหญ่ชนิดพ่นจมูกที่ใช้งานง่าย สะดวก ไม่ต้องเจ็บตัว แถมยังให้การป้องกันที่มีประสิทธิภาพไม่แพ้กัน ให้เลือกด้วยเช่นกัน

วัคซีนไข้หวัดใหญ่แบบฉีด เป็นวัคซีนชนิดเชื้อตาย (Inactivated Influenza Vaccine) ฉีดเข้ากล้ามเนื้อ เพื่อกระตุ้นภูมิคุ้มกันให้ร่างกายสามารถป้องกันการติดเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ต่างๆ ที่องค์การอนามัยโลกคัดเลือกในแต่ละปี วัคซีนชนิดฉีดสามารถใช้ได้ในผู้ที่มีอายุ ตั้งแต่ 6 เดือนขึ้นไป และเหมาะอย่างยิ่งสำหรับกลุ่มเสี่ยง เช่น

• ผู้สูงอายุ
• เด็กเล็ก
• หญิงตั้งครรภ์
• ผู้ที่มีโรคประจำตัวเรื้อรัง เช่น เบาหวาน หอบหืด โรคหัวใจ โรคปอด
• ผู้ที่ต้องพบเจอผู้คนจำนวนมาก

อาการข้างเคียงที่อาจพบหลังฉีด ได้แก่ ปวด บวม แดงบริเวณที่ฉีด หรืออาจมีไข้ต่ำๆ ซึ่งมักหายได้เองใน 1–2 วัน

วัคซีนไข้หวัดใหญ่แบบพ่นจมูก (LAIV) คืออะไร?

แม้หลายคนจะคุ้นเคยกับ "การฉีดวัคซีน" แต่ในปัจจุบันมีอีกหนึ่งทางเลือกที่เหมาะสำหรับคนกลัวเข็ม คือ วัคซีนไข้หวัดใหญ่แบบพ่นจมูก หรือ Live Attenuated Influenza Vaccine (LAIV) วัคซีนชนิดนี้เป็น "เชื้อเป็นอ่อนฤทธิ์" ที่ออกฤทธิ์ในช่องจมูก เลียนแบบการติดเชื้อตามธรรมชาติ ทำให้กระตุ้นภูมิคุ้มกันได้ดีในหลายระบบของร่างกาย อายุที่สามารถใช้ได้ตั้งแต่ 2–49 ปี

จุดเด่นของวัคซีนพ่นจมูก

• ไม่ใช้เข็ม เหมาะสำหรับเด็กหรือผู้ที่กลัวเข็ม
• รับง่าย ไม่เจ็บ
• กระตุ้นภูมิคุ้มกันได้ 3 ทาง
  1. เยื่อบุโพรงจมูก
  2. ภูมิคุ้มกันแบบเซลล์
  3. ภูมิคุ้มกันกระแสเลือด
• มีรายงานว่าสามารถป้องกันไข้หวัดใหญ่ในเด็กและวัยรุ่นได้สูงถึง 88%
• ภูมิคุ้มกันอยู่ได้นานถึง 12 เดือน

กลุ่มที่ไม่ควรใช้วัคซีนแบบพ่นจมูก

• หญิงตั้งครรภ์
• ผู้ที่มีภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่อง
• เด็ก/วัยรุ่นที่ใช้ยาแอสไพริน
• ผู้ที่กำลังมีอาการหอบหรือโรคหืดกำเริบรุนแรง

เลือกวัคซีนแบบไหนดี? (แบบฉีด vs แบบพ่นจมูก)

ทั้งวัคซีนแบบฉีดและแบบพ่นจมูกมีเป้าหมายเดียวกัน คือ ป้องกันไวรัสไข้หวัดใหญ่ แต่เหมาะกับคนละกลุ่ม ดังนี้

วัคซีนไข้หวัดใหญ่แบบฉีด เหมาะกับ

• เด็กตั้งแต่ 6 เดือนขึ้นไป
• หญิงตั้งครรภ์
• ผู้สูงอายุ
• ผู้ที่มีโรคประจำตัวหรือภูมิคุ้มกันอ่อนแอ
• บุคคลทั่วไปที่ต้องการป้องกันอย่างปลอดภัย

วัคซีนไข้หวัดใหญ่แบบพ่นจมูก เหมาะกับ

• เด็กและวัยรุ่นอายุ 2–49 ปี
• ผู้ที่กลัวเข็มหรือไม่ต้องการฉีดยา
• ผู้ที่ไม่มีโรคประจำตัวที่เป็นข้อห้าม

ไม่ว่าจะเลือกวัคซีนชนิดใด การฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่หรือชนิดพ่น เป็นประจำทุกปีจะช่วยลดความเสี่ยงการเจ็บป่วยและลดความรุนแรงของโรคได้อย่างมากเนื่องจากเชื้อไวรัสที่บรรจุในวัคซีนมีการเปลี่ยนสายพันธุ์ไปในทุกปี ดังนั้นควรปรึกษาแพทย์หรือบุคลากรทางการแพทย์ก่อนรับวัคซีน เพื่อให้เหมาะสมกับสภาพร่างกายของแต่ละบุคคล